Panowanie Jagiellonów w Lublinie

Państwo litewskie składało się z dwóch części: Litwy właściwej, zjednoczonej w XIII wieku, pogańskiej oraz terenów ruskich, schrystianizowanych już w X wieku przez władców kijowskich, a w XIII wieku podbitych przez Mongołów. Litwini byli jednym w XIV wieku ludem pogańskim w Europie.

Unia polsko-litewska zawarta w 1385 roku w Krewie przewidywała, że w zamian za rękę Jadwigi panującej w Polsce od 1384 roku i koronę Jagiełło, Wielki Książę Litewski, przyjmie wraz z poddanymi chrzest i przyłączy Litwę. Ugodę zawarła Rada Koronna, a nowego króla zaakceptował zjazd szlachty w Lublinie. Na Litwie istniała jednak opozycja z księciem Witoldem na czele, walcząca o zachowanie państwowej odrębności. Dlatego w 1413 roku zawarto ponownie unię, w której zagwarantowano Litwie władzę Wielkiego Księcia z rodu Jagiellonów powoływanego przez panów litewskich, odrębność instytucji państwowych, a nawet prawo prowadzenia samodzielnej polityki zagranicznej.

Związek polsko-litewski komplikował fakt, że Jagiełło nie miał z Jadwigą synów, zatem jego potomstwo z następnych związków nie miało praw dziedzicznych do korony polskiej. Obu stronom zależało na utrzymaniu unii, dlatego wytworzył się zwyczaj elekcji w ramach dynastii i wyrażania zgody na koronację każdego kolejnego Jagiellona. Kilkakrotnie dochodziło do powołania dwóch przedstawicieli. Kazimierz Jagiellończyk został Wielkim Księciem Litewskim, kiedy na tronie polskim zasiadał Władysław, późniejszy Warneńczyk. W latach 1492-1501 Polską rządził Jan Olbracht, a Litwą Aleksander.
Odrębność Litwy popierała dynastia mająca do niej prawa dziedziczne. Dopiero wobec perspektywy bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta doszło w 1569 roku w Lublinie do zawarcia unii realnej: wyboru wspólnego władcy, jednocześnie króla polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, wspólnego sejmu oraz polityki zagranicznej. Wojsko, skarb, sądownictwo, urzędy były oddzielnie. System ten przetrwał do XVIII wieku.
W XVI wieku utrwaliła się pozycja Polski jako wielkiego eksportera zboża, na które w urbanizującej się Europie Zachodniej zapotrzebowanie było coraz większe. Wzmocniło to pozycję finansową szlachty, powiększały się folwarki. Szybko rosły również obciążenia pańszczyźniane chłopów, zakazano im opuszczania wsi i poddano sądownictwu pana. Bogaciły się miasta pośredniczące w handlu, zwłaszcza Gdańsk.

31 października, 2017 by